Astrologer

See my 4 blogs - Click to Go

Follow Us on MEDHA DAKSHINA MURTY JYOTISHA NILAYAM! Follow Us on పరాక్రి పదనిసలు! Follow Us on  Telugu pandita darsini! Follow Us on SADHANA - ARADHANA !
అక్షరాలునేర్చి ఆశ్చర్య పడునాడు - తెలుయునెంత గలదొ తెలుసుకొనగ - వింతతరగదయ్య విఙ్ఞానికెన్నడూ - అప్రమేయ వరద హరిముకుంద (పరాక్రి)

18, జనవరి 2014, శనివారం

భాగవతము - గజేంద్ర మోక్షణ కథ

గజేంద్ర మోక్షణ కథ
వ. చతుర్థ మనువు కాలప్రసంగంబు వివరించెద. 17
సీ. మానవాధీశ్వర! మనువు నాలవవాఁడు తామసుండనఁగ నుత్తముని భ్రాత
పృథ్వీపతులు కేతు పృథు నర ఖ్యాతాదు లతని పుత్రులు పదు రధికబలులు
సత్యక హరివీర సంజ్ఞులు వేల్పులు త్రిశిఖ నామమువాఁడు దేవవిభుఁడు
మునులు జ్యోతిర్వ్యోమ ముఖ్యులు హరి పుట్టె హరిమేధునకుఁ బ్రీతి హరిణియందు
ఆ. గ్రహ నిబద్ధుఁడైన గజరాజు విడిపించి ప్రాణభయమువలనఁ బాపి కాఁచె
హరి దయాసముద్రుఁ డఖిలలోకేశ్వరుఁ డనిన శుకునిఁ జూచి యవనివిభుఁడు.
18
క. నీరాట వనాటములకుఁ
బోరాటం బెట్లు గలిగెఁ, బురుషోత్తము చే
నారాట మెట్లు మానెను
ఘోరాటవిలోని భద్రకుంజరమునకు\న్‌
19
క. మునినాథ! యీ కథాస్థితి
వినిపింపుము వినఁగ నాకు వేడుక పుట్టె\న్‌
వినియెదఁ గర్ణేంద్రియములు
పెనుఁ బండువు సేయ మనము ప్రీతిం బొంద\న్‌.
20
క. ఏ కథలయందుఁ బుణ్య
శ్లోకుఁడు హరి సెప్పఁబడును సూరిజనముచే
నా కథలు పుణ్యకథలని
యాకర్ణింపుదురు పెద్ద లతిహర్షమున\న్‌.
21
వ. ఇవ్విధంబునఁ బ్రాయోపవిష్టుండైన పరీక్షన్నరేంద్రుండు బాదరాయణి నడిగె. అని చెప్పి, సభాసదులైన మునుల నవలోకించి, సూతుండు పరమ హర్షసమేతుండై చెప్పె. అట్లు శుకుండు రాజున కిట్లనియె. 22
సీ. రాజేంద్ర! విను సుధారాశిలో నొక పర్వతము త్రికూటంబనఁ దనరుచుండు
యోజనాయుతమగు నున్నతత్వంబును నంతియ వెడలుపు నతిశయిల్లుఁ
గాంచనాయస్సార కలధౌత మయములై మూఁడుశృంగంబులు మొనసియుండుఁ
దటశృంగ బహురత్న ధాతు చిత్రితములై దిశలు భూనభములుఁ దేజరిల్లు
తే. భూరి భూజ లతా కుంజ పుంజములును మ్రోసి పఱతెంచు సెలయేటి మొత్తములును
మరగి తిరిగెడు దివ్య విమానములును జఱులఁ గ్రీడించు కిన్నరచయముఁ గలిగి.
23
వ. అది మఱియును మాతులుంగ లవంగ లుంగ చూత కేతకీ భల్లాత కామ్రాతక సరళ పనస బదరీ వకుళ వంజుళ వట కుటజ కుంద కురువక కురంటక కోవిదార ఖర్జూర నారికేళ సిందువార చందన పిచుమంద మందార జంబూ జంబీర మాధవీ మధూక తాల తక్కోల తమాల హింతాల రసాల సాల ప్రియాళు బిల్వామలక క్రముక కదంబ కరవీర కదళీ కపిత్థ కాంచన కందరాళ శిరీష శింశుపాశోక పలాశ నాగ పున్నాగ చంపక శతపత్ర మరువక మల్లికామతల్లికా ప్రముఖ నిరంతర వసంతసమయ సౌభాగ్య సంపదంకురిత పల్లవిత కోరకిత కుసుమిత ఫలిత లలిత విటప విటపి వీరు న్నివహా లంకృతంబును, మణివాలు కానేక విమల పులిన తరంగిణీ సంగత విచిత్ర విద్రుమలతా మహోద్యాన శుక పిక నికర నిశిత సమంచిత చంచూపుట నిర్దళిత శాఖి శాఖాంతర పరిపక్వ ఫల రంధ్ర ప్రవర్షిత రసప్రవాహ బహుళంబును, కనకమయ సలిల కాసార కాంచన కుముద కల్హార కమల పరిమళ మిళిత కబళాహార సంతతాంగీకార భార పరిశ్రాంత కాంతా సమాలింగిత కుమార మత్త మధుకర విట సముదయ సమీపసంచార సముదంచిత శకుంత కలహంస కారండవ జలకుక్కుట చక్రవాక బలాహక కోయష్టిక ముఖర జలవిహంగ విసర వివిధకోలాహల బధిరీభూత భూ నభోంతరాళంబును, తుహినకరకాంత మరకత కమలరాగ వజ్ర వైఢూర్య నీల గోమేధిక పుష్యరాగ మనోహర కనక కలధౌత మణిమయానేక శిఖరితట దరీ విహరమాణ విద్యాధర విబుధ సిద్ధ చారణ గంధర్వ గరుడ కిన్నర కింపురుష మిధున సంతత సరససల్లాప సంగీతప్రసంగ మంగళాయతనంబును, గంధగజ గవయ గండభేరుండ ఖడ్గ కంఠీరవ శరభ శార్దూల చమర శల్య భల్ల సారంగ సాలావృక వరాహ మహిష మర్కట మహోరగ మార్జాలాది నిఖిల మృగనాథ సమూహ సమరసన్నాహ సంరంభ సంచకిత శరణాగత శమనకింకరంబునునై యొప్పు నప్పర్వత సమీపంబునందు. 24
క. భిల్లీ భల్ల లులాయక
భల్లుక ఫణి ఖడ్గ గవయ బలిముఖ చమరీ
ఝిల్లీ హరి శరభక కిటి
మల్లాద్భుత కాక ఘూకమయ మగు నడవి\న్‌.
25
శా. అన్యాలోకన భీకరంబులు జితాశానేక పానీకముల్‌
వన్యేభంబులు గొన్ని మత్తతనులై వ్రజ్యా విహారాగతో
దన్యత్వంబున భూరి భూధర దరీ ద్వారంబులందుండి సౌ
జన్యక్రీడల నీరుగాలివడిఁ గాసారావగాహార్థమై.
26
ఆ. అంధకారమెల్ల నద్రి గుహాంతర
వీథులందుఁ బగలు వెఱచి డాఁగి
యెడరు వేచి సంధ్య నినుఁడు వృద్ధత నున్న
వెడలె ననఁగ గుహలు వెడలెఁ గరులు.
27
క. తలఁగవు కొండలకైనను
మలఁగవు సింగములకైన మార్కొను కడిమిం
గలఁగవు పిడుగులకైనను
నిల బలసంపన్న వృత్తి నేనుఁగుగున్నల్‌.
28
సీ. పులుల మొత్తంబులు పొదరిండ్లలోఁ దూఱు ఘోర భల్లూకముల్‌ గుహలు సొచ్చు]
భూదారములు నేలబొఱియలలో డాఁగు హరిదంతముల కేఁగు హరిణచయము
మడుఁగులఁ జొరఁబాఱు మహిషసంఘంబులు గండశైలంబులఁ గపులు ప్రాఁకు
వల్మీకములు సొచ్చు వనభుజంగంబులు నీలకంఠంబులు నింగి కెగయు
తే. వెఱచి చమరీమృగంబులు విసరు వాల చామరంబుల విహరణశ్రమము వాయ
భయద పరిహేల విహరించు భద్రకరుల గాలి వాఱిన మాత్రాన జాలిఁ బొంది.
29
క. మదగజ దానామోదము
కదలని తమకములఁ ద్రావి కడుపులు నిండ\న్‌
బొదలుచుఁ దుమ్మెదకొదమల
కదుపులు జుం జుమ్మటంచు గానము సేసెన్‌.
30
క. తేఁటి యొకటి యొరు ప్రియకును
మాటికి మాటికిని నాగ మదజల గంధం
బేటి కని తన్నుఁ బొందెడి
బోటికి నందిచ్చు నిండు బోటుఁదనమునన్‌.
31
క. అంగీకృత రంగన్మా
తంగీ మదగంధ మగుచుఁ దద్దయు వేడ్కన్‌
సంగీత విశేషంబుల
భృంగీగణ మొప్పె మ్రానుపెట్టెడి మాడ్కిన్‌.
32
క. వల్లభలు వాఱి మున్పడ
వల్లభమని ముసరిరేని వారణదానం
బొల్లక మధుకరవల్లభు
లుల్లంబులఁ బొందిరెల్ల యుల్లాసంబుల్‌.
33
వ. అప్పుడు. 34
మ. కలభంబుల్‌ చెరలాడుఁ బల్వలము లాఘ్రాణించి మట్టాడుచున్‌
ఫలభూజంబులు రాయుచున్‌ జివురుజొంపంబుల్‌ వడిన్‌ మేయుచున్‌
బులులం గారెనుపోతులన్‌ మృగములన్‌ బోనీక శిక్షింపుచున్‌
గొలఁకుల్‌ సొచ్చి కలంపుచున్‌ గిరులపై గొబ్బిళ్ళు గోరాడుచున్‌.
35
క. తొండంబుల మదజలవృత
గండంబుల కుంభములను ఘట్టన సేయం
గొండలు దలక్రిందై పడు
బెండుపడున్‌ దిశలు సూచి బెగడున్‌ జగముల్‌.
36
క. ఎక్కడఁ జూచిన లెక్కకు
నెక్కువయై యడవి నడచు నిభయూధములో
నొక్క కరినాథుఁ డెడతెగి
చిక్కె నొక కరేణుకోటి సేవింపంగన్‌.
37
వ. ఇట్లు వెనుక ముందఱ నడుమ నుభయపార్శ్వంబులఁ దృషార్దితంబులై యరుగు దెంచు నేనుంగుగములం గానక తెఱంగుదప్పి తొలంగుడుపడి, యీశ్వరాయత్తంబైన చిత్తంబు సంవిత్తంబు గాకుండుటంజేసి తానును, దన కరేణు సముదయంబును నొక్క తెరువై పోవుచు. 38
సీ. పల్వలంబుల లేఁతపచ్చికఁ మచ్చికఁ జెలుల కందిచ్చు నచ్చికము లేక
నివురుజొంపములఁ గ్రొవ్వెలయు పూఁగొమ్మలఁ బ్రాణవల్లభలకుఁ బాలు వెట్టు
ఘన దాన శీతల కర్ణతాళంబుల దయితల చెమటార్చుఁ దనువు లరసి
మృదువుగాఁ గొమ్మల మెల్లన గళములు నిమురుచుఁ బ్రేమతో నెఱపు వలపు
తే. పిఱుఁదు చక్కట్ల డగ్గఱి ప్రేమతోడ డాసి మూర్కొని దివికిఁ దొండంబు సాపు
వెద వివేకించుఁ గ్రీడించు విశ్రమించు మత్త మాతంగమల్లంబు మహిమతోడ.
39
సీ. తన కుంభముల పూర్ణతకు డిగ్గి యువతుల కుచములు పయ్యెదకొంగు లీఁగఁ
దన యానగంభీరతకుఁ జాల కబలల యానంబు లందెల నండగొనఁగఁ
దన కరశ్రీఁ గని తలఁగి బాలల చిఱు దొడలు మేఖలదీప్తిఁ దోడుపిలువఁ
దన దంతరుచి కోడి తరుణుల నగవులు ముఖచంద్ర దీప్తుల ముసుఁగు దిగువఁ
తే. దనదు లావణ్యరూపంబుఁ దలఁచి చూడ నంజనాభ్రము కపిలాది హరిదిభేంద్ర
దయిత లందఱుఁ దనవెంటఁ దగిలి నడువ గుంభివిభుఁ డొప్పె నొప్పుల కుప్పఁబోలి.
40
వ. మఱియు నానా గహనవిహరణ మహిమతో మదగజేంద్రంబు మార్గంబుఁ దప్పి, పిపాసా పరాయత్త చిత్తంబున మత్తకరేణువుల మొత్తంబునుం దానును జని చని. 41
మ. అటఁ గాంచె\న్‌ గరిణీవిభుండు నవ ఫుల్లాంభోజ కల్హారము\న్‌
నట దిందిందిర వారమున్‌ గమఠ మీన గ్రాహ దుర్వారము\న్‌
వట హింతాళ రసాల సాల సుమనో వల్లీ కుటీ తీరము\న్‌
చటులోద్ధూత మరాళ చక్ర బక సంచారంబుఁ గాసారము\న్‌.
42
వ. ఇట్లనన్య పురుషసంచారంబును, నిష్కళంకంబును నైన యప్పంకజాకరంబుఁ బొడగని. 43
సీ. తోయజగంధంబు దోఁగిన చల్లని మెల్లని గాడ్పుల మేను లలర
గమలనాళాహార విమల వాక్కలహంస రవముల సెవుల పండువులు సేయ
ఫుల్ల దిందీవరాంభోరుహామోదంబు ఘ్రాణరంధ్రంబుల గారవింప
నిర్మల కల్లోలనిర్గతాసారంబు వదనగహ్వరముల వాడు దీర్పఁ
తే. ద్రిజగ దభినవ సౌభాగ్య దీప్తమైన విభవ మీక్షణములకును విందు సేయ
నరిగి పంచేంద్రియ వ్యవహారములను మఱచి మత్తేభయూధంబు మడుఁగుఁ జొచ్చె.
44
క. తొండంబులఁ బూరింపుచు
గండంబులఁ జల్లుకొనుచు గళగళ రవముల్‌
మెండుకొన వలుదకడుపులు
నిండన్‌ వేదండకోటి నీరుం ద్రావెన్‌.
45
వ. అప్పుడు. 46
మ. ఇభలోకేంద్రుఁడు హస్తరంధ్రముల నీరెక్కించి పూరించి చం
డభ మార్గంబున కెత్తి నిక్కి వడి నుడ్డాడించి పింజింప నా
రభటి న్నీరములోనఁ బెల్లెగసి నక్ర గ్రాహ పాఠీనముల్‌
నభమం దాడెడు మీన కర్కటములన్‌ బట్టెన్‌ సురల్‌ మ్రాన్పడన్‌.
47
వ. మఱియును, నగ్గజేంద్రం బనర్గళ విహారంబున. 48
సీ. కరిణీ కరోజ్ఝిత కంకణ చ్ఛటఁ దోఁగి సెలయేటి నీలాద్రి చెలువుఁ దెగడు
హస్తినీ హస్తవిన్యస్త పద్మంబుల వేయుగన్నులవాని వెఱవు సూపు
కలభ సముత్కీర్ణ కల్హార రజమునఁ గనకాచలేంద్రంబు ఘనతఁ దాల్చుఁ
గుంజరీ పరిచిత కుముద కాండంబుల ఫణిరాజమండన ప్రభ వహించు
ఆ. మదకరేణు ముక్త మౌక్తిక శుక్తుల మెఱుఁగు మొగిలుతోడ మేలమాడు
నెదురులేని గరిమ నిభరాజ మల్లంబు వనజగేహకేళి వ్రాలు నపుడు.
49
వ. మఱియు, నా సరోవరలక్ష్మి మదగజేంద్ర వివిధ విహార వ్యాకులిత నూతన లక్ష్మీవిభవయై, యనంగవిద్యా నిరూఢ పల్లవప్రబంధ పరికంపిత శరీరాలంకార యగు కుసుమకోమలియునుం బోలె, వ్యాకీర్ణ చికుర మత్తమధుకర నికరయు, విగతరస వదనకమలయు, నిజస్థాన చలిత కుచ రథాంగయుగళ లంపటిత జఘన పులినతలయునై యుండె. అంత. 50
సీ. భుగభుగాయుత భూరి బుద్బుద చ్ఛటలతోఁ గదలుచు దివికి భంగంబు లెగయ
భువన భయంకర ఫూత్కార రవమున ఘోర నక్ర గ్రాహకోటి బెగడ
వాలవిక్షేప దుర్వార ఝంఝానిల వశమున ఘుమఘుమావర్త మడరఁ
గల్లోల జాల సంఘట్టనంబులఁ దటీ తరులు మూలములతో ధరణిఁ గూల
తే. సరసిలోనుండి పొడగని సంభ్రమించి యుదరి కుప్పించి లంఘించి హుంకరించి
భానుఁ గబళించి పట్టు స్వర్భానుపగిది నొక్క మకరేంద్రుఁ డిభరాజు నొడిసి పట్టె.
51
క. వడి దప్పించి కరీంద్రుఁడు
నిడుదకరం బెత్తి వ్రేయ నీరాటంబుం
బొడ వడఁగినట్లు జలములఁ
బడి కడువడిఁ బట్టెఁ బూర్వ పదయుగళంబు\న్‌.
52
చ. పదములఁ బట్టినం దలఁకుఁ బాటొకయింతయు లేక శూరత\న్‌
మదగజ వల్లభుండు ధృతిమంతుఁడు దంతయుగాంత ఘట్టన\న్‌
జెదరఁగ జిమ్మె నమ్మకరి చిప్పలు పాదులు దప్ప నొప్పఱ\న్‌
వదలి జలగ్రహంబు కరి వాలము మూలముఁ జీరెఁ గోఱల\న్‌.
53
క. కరిఁ దిగుచు మకరి సరసికిఁ
గరి దరికిని మకరిఁ దిగుచుఁ గరకరి బెరయ\న్‌
కరికి మకరి మకరికిఁ గరి
భరమన నిట్లతల కుతల భటు లదిరిపడ\న్‌.
54
వ. ఇట్లు కరిమకరంబులు రెండును నొండొండ సముద్దండ దండంబులై తలపడి, నిఖిల లోకాలోకన భీకరంబులై, యన్యోన్య విజయశ్రీ వశీకరంబులై, సంక్షోభిత కమలాకరంబులై, హరి హరియును, గిరి గిరియునుం దాఁకి, పిఱుతివియక పెనంగు తెఱంగున, నీరాటంబైన పోరాటంబునఁ బట్టుచు వెలికి లోనికిం దిగుచుచుఁ, గొలంకు కలంకం బందఁ, గడువడి నిట్టట్టుపడి, తడఁబడక, బుడబుడానుకారంబులై, భుగులు భుగుల్లను చప్పుళ్లతో నురువులు గట్టుచు, జలంబు లుప్పరంబున కెగయం జప్పరింపుచుఁ, దప్పక వదనగహ్వరంబుల నప్పళింపుచు, నిశిత నితాంత దురంత దంతకుంతంబుల నింతింతలు దునియలై, నెప్పళంబునం బునుకచిప్పలు కుదుళ్లుదప్పి రక్తంబులు గ్రమ్ముదేర, హు మ్మని యొక్కుమ్మడిం జిమ్ముచు, నితరేతర సమాకర్షణంబులం గదలక, పదంబులు మొదలిపట్టు వదలక, కుదురై యుండుచుఁ, బరిభ్రమణ వేగంబున జలంబులం దిరుగుచు, మకర కమఠ కర్కట గండక మండూకాది సలిలనిలయంబుల ప్రాణంబులు క్షీణంబులుగా, నొకటొకటిం దాఁకు రభసంబున నిక్కలువడ మ్రక్కం ద్రొక్కుచు, మెండుచెడి, బెండువడి, నాఁచు గుల్లచిప్ప తండంబులం బరస్పర తాడనంబులకు నడ్డంబుగా నొడ్డుచు, నోల మాసగొనక, గెలుపుఁదలంపులు బెట్టిదంబులై రెట్టింప, నహోరాత్రంబులుం బోలెఁ గ్రమక్రమ విజృంభమాణంబులై, బహుకాల కలహ విహారంబులై, నిర్గత నిద్రాహారంబులై, యవక్ర పరాక్రమ ఘోరంబులై, పోరుచున్న సమయంబున. 55
క. జవమును జలమును బలమును
వివిధములుగఁ బోరు కరటి వీరతకు భువి\న్‌
దివి మకర మీన కర్కట
నివహము లొక్కటన మిత్రనిలయముఁ బొందెన్‌.
56
శా. ఆటోపమ్మునఁ జిమ్ము ఱొమ్మగల వజ్రాభీల దంతమ్ములన్‌
దాఁటించున్‌ మెడఁ జుట్టి పట్టి హరి దోర్దండాభ శుండాహతిన్‌
నీటన్‌ మాటికి మాటికిం దిగువఁగా నీరాటము న్నీటిపో
రాటం దోటమిపాటుఁ జూపుట కరణ్యాటంబు వాచాటమై.
57
వ. అప్పుడు. 58
ఆ. మకరితోడఁ బోరు మాతంగవిభుని నొ
క్కరుని డించిపోవఁ గాళ్ళురాక
కోరి చూచుచుండెఁ గుంజరీయూధంబు
మగలు తగులుగారె మగువలకును.
59
వ. అంత. 60
ఆ. జీవనంబు దనకు జీవనంబై యుంట
నలవు చలము నంత కంత కెక్కి
మకర మొప్పె డస్సె మత్తేభమల్లంబు
బహుళపక్ష శీతభాను పగిది.
61
మ. ఉఱుకుం గుంభయుగంబుపై హరిక్రియన్‌ హు మ్మంచు పాదంబులం
దిఱుకుం గంఠము వెన్నుదన్న నెగయున్‌ హేలాగతి\న్‌ వాలమున్‌
బఱచు న్నుగ్గుగఁ దాఁకు ముంచు మునుఁగున్‌ శల్యంబులున్‌ దంతముల్‌
విఱుగన్‌ వ్రేయుచుఁ బొంచి పొంచి కదియున్‌ వేదండ యూధోత్తమున్‌.
62
మ. పొడ గానంబడకుండ డాఁగు వెలికిం బోవంగఁ దా నడ్డమై
పొడచూపుం జరణంబులం బెనఁగొనుం బోరాక రారాక బె
గ్గడిలం గూలఁగఁ దాఁచు లేచుతఱి నుద్ఘాటించు లంఘించు బల్‌
విడి జీరున్‌ దలఁగున్‌ మలంగు నొడియున్‌ వేధించుఁ గ్రోధించుచున్‌.
63
వ. ఇట్లు విస్మిత నక్రచక్రంబై, నిర్వక్ర విక్రమంబున, నల్ప హృదయ జ్ఞానదీపంబు నతిక్రమించు మహా మాయాంధకారంబునుం బోలె, నంతకంతకు నుత్సాహ కలహ సన్నాహ బహువిధ జలావగాహంబైన గ్రాహంబును మహాసాహసంబున. 64
శా. పాదద్వంద్వము నేల మోపి పవను\న్‌ బంధించి పంచేంద్రియో
న్మాదంబుం బరిమార్చి బుద్ధిలతకు\న్‌ మాఱాకు హత్తించి ని
ష్ఖేద బ్రహ్మపదావలంబనగతిం గ్రీడించు యోగీంద్రు మ
ర్యాద న్నక్రము విక్రమించెఁ గరి పాదాక్రాంత నిర్వక్రమై.
65
ఆ. వనగజంబు నెగుచు వనచారిఁ బొడగని
వనగజంబె కాన వజ్రిగజము
వెల్లనై సురేంద్రు వేచి సుధాంధులఁ
బట్టు పట్టనీక బయలు వ్రాఁకె.
66
ఉ. ఊహ కలంగి జీవనపు టోలమునం బడి పోరుచు\న్‌ మహా
మోహలతా నిబద్ధ పదము\న్‌ విడిపించుకొనంగలేక సం
దేహముఁ బొందు దేహిక్రియ దీనదశ\న్‌ గజముండె భీషణ
గ్రాహ దురంతదంత పరిఘట్టిత పాద ఖురాగ్ర శల్యమై.
67
వ. ఇవ్విధంబున. 68
క. అలయక సొలయక వేసట
నొలయక కరి మకరితోడ నుద్దండత రా
త్రులు సంధ్యలు దివసంబులు
సలిపె\న్‌ బో రొక్క వేయి సంవత్సరముల్‌.
69
మ. పృథుశక్తి\న్‌ గజ మా జలగ్రహముతోఁ బెక్కేండ్లు పోరాడి సం
శిథిలంబై తనలావు వైరిబలముం జింతించి మిథ్యా మనో
రథ మింకేటికి దీని గెల్వ సరి పోరం జాలరా దంచు స
వ్యథమై యిట్లనుఁ బూర్వపుణ్య ఫల దివ్యజ్ఞాన సంపత్తితో\న్‌.
70
శా. ఏ రూపంబున దీని గెల్తు, నిటమీఁ దే వేల్పుఁ జింతింతు, నె
వ్వారిం జీరుదు, నెవ్వ రడ్డ మిఁక, ని వ్వారిప్రచారోత్తము\న్‌
వారింపం దగువార లెవ్వ, రఖిల వ్యాపారపారాయణుల్‌
లేరే, మ్రొక్కెద దిక్కుమాలిన మొఱాలింపం బ్రపుణ్యాత్మకుల్‌.
71
శా. నానానేకప యూధముల్‌ వనములోనం బెద్దకాలంబు స
న్మానింప\న్‌ దశలక్షకోటి కరిణీనాథుండనై యుండి మ
ద్దానాంభః పరిపుష్ట చందన లతాంత చ్ఛాయలం దుండలే
కీ నీరాశ నిటేల వచ్చితి, భయం బెట్లోకదే, యీశ్వరా!
72
ఉ. ఎవ్వనిచే జనించు జగ మెవ్వనిలోపల నుండు లీనమై
యెవ్వనియందు డిందుఁ బరమేశ్వరుఁ డెవ్వఁడు మూలకారణం
బెవ్వఁ డనాది మధ్య లయుఁ డెవ్వఁడు సర్వముఁ దాన యైన వాఁ
డెవ్వఁడు వాని నాత్మభవు నీశ్వరు నే శరణంబు వేఁడెదన్‌.
73
క. ఒకపరి జగములు వెలినిడి
యొకపరి లోపలికిఁ గొనుచు నుభయముఁ దానై
సకలార్థ సాక్షి యగు న
య్యకలంకుని నాత్మమూలు నర్థిఁ దలంతు\న్‌.
74
క. లోకంబులు లోకేశులు
లోకస్థులుఁ దెగినతుది నలోకంబగు పెం
జీఁకటి కవ్వల నెవ్వఁడు
నేకాకృతి వెలుఁగు నతని నే సేవింతు\న్‌.
75
క. నర్తకునిభంగిఁ బెక్కగు
మూర్తులతో నెవ్వఁ డాడు మునులున్‌ దివిజుల్‌
కీర్తింప నేర రెవ్వని
వర్తన మొరు లెఱుఁగ రట్టి వాని నుతింతున్‌.
76
ఆ. ముక్తసంగులైన మునులు దిదృక్షులు
సర్వభూత హితులు సాధుచిత్తు
లసదృశ వ్రతాఢ్యులై కొల్తు రెవ్వని
దివ్యపదము, వాఁడు దిక్కు నాకు.
77
సీ. భవము దోషంబు రూపంబు కర్మంబు నాహ్వయమును గుణము లెవ్వనికి లేక
జగములఁ గలిగించు సమయించుకొఱకునై నిజమాయ నెవ్వఁ డిన్నియును దాల్చు
నా పరేశునకు ననంతశక్తికి బ్రహ్మ కిద్ధరూపికి రూపహీనునకును
జిత్రచారునకు సాక్షికి నాత్మరుచికినిఁ బరమాత్మునకుఁ బరబ్రహ్మమునకు
ఆ. మాటల న్నెఱుకల మనములఁ జేరంగఁ గాని శుచికి సత్త్వగమ్యుఁ డగుచు
నిపుణుఁడైనవాని నిష్కర్మతకు మెచ్చు వాని కే నొనర్తు వందనములు.
78
సీ. శాంతున కపవర్గ సౌఖ్యసంవేదికి, నిర్వాణభర్తకు నిర్విశేషు
నకు, ఘోరునకు మూఢునకు గుణధర్మికి సౌమ్యున కధికవిజ్ఞానమయున
కఖిలేంద్రియద్రష్ట కధ్యక్షునకు బహుక్షేత్రజ్ఞునకు దయాసింధుమతికి
మూలప్రకృతి కాత్మమూలునకు జితేంద్రియజ్ఞాపకునకు దుఃఖాంతకృతికి
ఆ. నెఱిన సత్య మనెడి నీడతో వెలుఁగుచు నుండు నొక్కటికి మహోత్తమునకు
నిఖిలకారణునకు, నిష్కారణునకు నమస్కరింతు నన్ను మనుచు కొఱకు.
79
క. యోగాగ్ని దగ్ధకర్ములు
యోగీశ్వరు లే మహాత్ము నొం డెఱుఁగక స
ద్యోగ విభాసిత మనముల
బాగుగ వీక్షింతు రట్టి పరము భజింతు\న్‌.
80
సీ. సర్వాగమామ్నాయ జలధికి నపవర్గ మయునికి నుత్తమ మందిరునకు
సకల గుణారణి చ్ఛన్న బోధాగ్నికిఁ దనయంత రాజిల్లు ధన్యమతికిఁ
గుణలయోద్దీపిత గురుమానసునకు సంవర్తిత కర్మనిర్వర్తితునకు
దిశలేని నాబోఁటి పశువుల పాపంబు లణఁచువానికి సమస్తాంతరాత్ముఁ
ఆ. డై వెలుంగువాని, కచ్ఛిన్నునకు, భగవంతునకుఁ దనుజ సువస్తు దేశ
దార సక్తులైనవారి కందఁగరాని వాని కాచరింతు వందనములు.
81
వ. మఱియును. 82
సీ. వరధర్మ కామార్థ వర్జితకాములై విబుధు లెవ్వాని సేవించి యిష్ట
గతిఁ బొందుదురు చేరి కాక్షించువారి కవ్యయ దేహ మిచ్చు నెవ్వాఁడు కరుణ
ముక్తాత్ము లెవ్వని మునుకొని చింతింతు రానంద వార్ధి మగ్నాంతరంగు
లేకాంతు లెవ్వాని నేమియుఁ గోరక భద్రచరిత్రంబుఁ బాడుచుందు
ఆ. రా మహేశు నాద్యు నవ్యక్తు నధ్యాత్మయోగగమ్యుఁ బూర్ణు నున్నతాత్ము
బ్రహ్మమైన వానిఁ బరుని నతీంద్రియు నీశు స్థూలు సూక్ష్ము నే భజింతు.
83
వ. అని మఱియు నిట్లని వితర్కించె. 84
సీ. పావకుం డర్చుల భానుండు దీప్తుల నె బ్భంగి నిగిడింతు రెట్లడంతు,
రా క్రియ నాత్మకరావళిచేత బ్రహ్మాదుల వేల్పుల నఖిలజంతు
గణముల జగముల ఘన నామ రూప భేదములతో మెఱయించి తగ నడంచు
నెవ్వఁడు మనము బుద్ధీంద్రియములుఁ దానయై గుణ సంప్రవాహంబుఁ బఱపు
తే. స్త్రీ నపుంసక పురుష మూర్తియును గాక తిర్య గమర నరాది మూర్తియును గాక
కర్మ గుణ భేద సదసత్ప్రకాశి గాక వెనుక నన్నియుఁ దా నగు విభుఁ దలంతు.
85
క. కలఁడందురు దీనులయెడఁ
గలఁడందురు పరమయోగి గణములపాలం
గలఁడందు రన్ని దిశలను
గలఁడు గలండనెడువాఁడు గలఁడో లేఁడో.
86
సీ. కలుగఁడే నాపాలి కలిమి సందేహింపఁ గలిమిలేములు లేక గలుగువాఁడు
నా కడ్డపడ రాఁడె నలి నసాధువులచేఁ బడిన సాధుల కడ్డపడెడు వాఁడు
చూడఁడే నా పాటు చూపులఁ జూడక చూచువారలఁ గృపఁ జూచువాఁడు
లీలతో నా మొఱాలింపఁడే మొఱఁగుల మొఱ లెఱుంగుచుఁ దన్ను మొఱఁగువాఁడు
తే. నఖిల రూపులుఁ దనరూపమైనవాఁడు నాది మధ్యాంతములు లేక యడరువాఁడు
భక్తజనముల దీనుల పాలివాఁడు వినఁడె చూడఁడె తలపఁడె వేగ రాఁడె.
87
క. విశ్వకరు విశ్వదూరుని
విశ్వాత్మకు విశ్వవేద్యు విశ్వు నవిశ్వు\న్‌
శాశ్వతు నజు బ్రహ్మప్రభు
నీశ్వరునిం బరమపురుషు నే భజియింతు\న్‌.
88
వ. అని పలికి, తన మనంబున నగ్గజేంద్రుం డీశ్వర సన్నిధానంబుఁ గల్పించుకొని యిట్లనియె. 89
శా. లావొక్కింతయు లేదు, ధైర్యము విలోలంబయ్యెఁ, బ్రాణంబులు\న్‌
ఠావుల్‌ దప్పెను, మూర్ఛ వచ్చెఁ, దనువు\న్‌ డస్సె\న్‌, శ్రమం బయ్యెడి\న్‌,
నీవే తప్ప నితః పరం బెఱుఁగ, మన్నింపందగున్‌ దీనుని\న్‌,
రావే యీశ్వర! కావవే వరద! సంరక్షించు భద్రాత్మకా!
90
క. విను దఁట జీవుల మాటలు
జను దఁట చనరానిచోట్ల శరణార్థుల కో
యను దఁట పిలిచిన సర్వముఁ
గను దఁట సందేహమయ్యెఁ గరుణావార్ధీ!
91
ఉ. ఓ కమలాత్మ! యో వరద! యో ప్రతిపక్ష విపక్షదూర! కు
య్యో! కవి యోగి వంద్య! సుగుణోత్తమ! యో శరణాగతామరా
నోకహ! యో మునీశ్వర మనోహర! యో విపులప్రభావ! రా
వే, కరుణింపవే, తలఁపవే, శరణార్థిని నన్నుఁ గావవే.
92
వ. అని పలికి, మఱియు నరక్షిత రక్షకుండైన యీశ్వరుం డాపన్నుండైన నన్నుం గాచుఁ గాక యని, నింగి నిక్కి చూచుచు, నిట్టూర్పులు నిగిడింపుచు, బయ లాలకింపుచు, నగ్గజేంద్రుండు మొఱ సేయుచున్న సమయంబున, 93
ఆ. విశ్వమయత లేమి వినియు నూరక యుండి
రంబుజాసనాదు లడ్డపడక
విశ్వమయుఁడు విభుఁడు విష్ణుండు జిష్ణుండు
భక్తియుతున కడ్డపడఁ దలంచి.
94
మ. అల వైకుంఠపురంబులో నగరిలో నా మూలసౌధంబు దా
పల మందార వనాంతరామృతసరఃప్రాంతేందుకాంతోపలో
త్పల పర్యంక రమావినోది యగు నాపన్నప్రసన్నుండు వి
హ్వలనాగేంద్రము "పాహి పాహి" యనఁ గుయ్యాలించి సంరంభియై.
95
మ. సిరికిం జెప్పఁడు శంఖ చక్ర యుగంబు జేదోయి సంధింపఁ డే
పరిపారంబును జీరఁ డభ్రగపతిం బన్నింపఁ డాకర్ణికాం
తర ధమ్మిల్లముఁ జొక్క నొత్తఁడు వివాద ప్రోద్ధత శ్రీ కుచో
పరి చేలాంచలమైన వీడఁడు గజ ప్రాణావనోత్సాహియై.
96
వ. ఇట్లు భక్తజనపాలన పరాయణుండును, నిఖిల జంతు హృదయారవింద సదన సంస్థితుండును నగు నారాయణుండు, కరికులేంద్ర విజ్ఞాపిత నానావిధ దీనాలాపంబు లాకర్ణించి, లక్ష్మీకాంతా వినోదంబులం దనివి సాలించి, సంభ్రమించి, దిశలు నిరీక్షించి, గజేంద్ర రక్షాపరత్వంబు నంగీకరించి, నిజ పరికరంబును మరల నవధరించి, గగనంబున కుద్గమించి, వేంచేయు నప్పుడు. 97
మ. తనవెంట\న్‌ సిరి, లచ్చివెంట నవరోధ వ్రాతము\న్‌, దాని వె
న్కను బక్షీంద్రుఁడు, వాని పొంతను ధనుః కౌమోదకీ శంఖ చ
క్ర నికాయంబును, నారదుండు, ధ్వజినీకాంతుండుఁ దా వచ్చి రొ
య్యన వైకుంఠపురంబునం గలుగువా రాబాల గోపాలము\న్‌.
98
వ. తదనంతరంబ ముఖారవింద మకరంద బిందుసందోహ పరిష్యందమా నానంద దిందిందిర యగు నయ్యిందిరాదేవి, గోవింద కరారవింద సమాకృష్యమాణ సంవాద చేలాంచలయై పోవుచు. 99
మ. తన వేంచేయు పదంబుఁ బేర్కొనఁ, డనాథ స్త్రీ జనాలాపముల్‌
వినెనో, మ్రుచ్చులు మ్రుచ్చిలించిరో ఖలుల్‌ వేదప్రపంచంబుల\న్‌,
దనుజానీకము దేవతా నగరిపై దండెత్తెనో, భక్తులం
గని చక్రాయుధుఁ డేఁడి చూపుఁ డని ధిక్కారించిరో దుర్జనుల్‌.
100
వ. అని వితర్కింపుచు. 101
శా. తాటంకాచలనంబుతో, భుజ నట ద్ధమ్మిల్లబంధంబుతో,
శాటీ ముక్త కుచంబుతో, నదృఢ చంచత్కాంతితో, శీర్ణ లా
లాటాలేపముతో, మనోహర కరాలగ్నోత్తరీయంబుతోఁ
గోటీందు ప్రభతో, నురోజ భర సంకోచ ద్వలగ్నంబుతోన్‌.
102
క. అడిగెద నని కడువడిఁ జను
నడిగిన దను మగుడ నుడుగఁ డని నడ యుడుగున్‌
వెడ వెడ సిడిముడి తడఁబడ
నడుగిడు నడుగిడదు జడిమ నడుగిడు నెడల\న్‌.
103
సీ. నిటలాలకము లంటి నివుర జుం జుమ్మని ముఖసరోజము నిండ ముసరుఁ దేంట్లు
నళులఁ జోఁపగఁ జిల్క లల్ల నల్లనఁ జేరి యోష్ఠబింబ ద్యుతు లొడియ నుఱుకు
శుకములఁ దోలఁ జక్షుర్మీనములకు మందాకినీ పాఠీనలోక మెగుచు
మీనపంక్తులు దాఁట మెయిదీఁగెతో రాయ శంపాలతలు మింట సరణి గట్టు
ఆ. శంపలను జయింపఁ జక్రవాకంబులు కుచయుగంబుఁ దాఁకి క్రొవ్వు చూపు
మెలఁత మొగులు పిఱిఁది మెఱుఁగుఁ దీగెయుఁ బోలె జలదవర్ణు వెనుక జరుగు నపుడు.
104
మ. వినువీథిం జనుదేరఁ గాంచి రమరుల్‌ విష్ణు\న్‌ సురారాతి జీ
వనసంపత్తి నిరాకరిష్ణుఁ గరుణా వర్ధిష్ణు యోగీంద్ర హృ
ద్వన వర్తిష్ణు సహిష్ణు భక్తజనబృంద ప్రాభవాలంకరి
ష్ణు నవోఢోల్లస దిందిరా పరిచరిష్ణున్‌ జిష్ణు రోచిష్ణునిన్‌.
105
వ. ఇట్లు పొడగని. 106
మ. చనుదెంచెన్‌ ఘనుఁడల్ల వాఁడె హరి పజ్జం గంటిరే లక్ష్మి శం
ఖనినాదం బదె చక్ర మల్లదె భుజంగధ్వంసియున్‌ వాఁడె క్ర
న్నన నేతెంచె నటంచు వేల్పులు నమో నారాయణా యేతి ని
స్వనులై మ్రొక్కిరి మింట హస్తిదురవస్థావక్రికిం జక్రికిన్‌.
107
వ. అయ్యవసరంబునఁ గుంజరేంద్రపాలన పారవశ్యంబున దేవతానమస్కారంబు లంగీకరింపక, మనస్సమాన సంచారుండై, పోయి పోయి, కొంతదూరంబున శింశుమార చక్రంబునుంబోలె గురు మకర కుళీర మీన మిథునంబై, కిన్న రేంద్రుని భాండాగారంబునుంబోలె స్వచ్ఛ వర కచ్ఛపంబై, భాగ్యవంతుని భాగధేయంబునుం బోలె సరాగ జీవనంబై, వైకుంఠపురంబునుంబోలె శంఖ చక్ర కమలాలంకృతంబై, సంసారచక్రంబునుంబోలె ద్వంద్వ సంకుల పంక సంకీర్ణంబై యొప్పు నప్పంకజాకరంబుఁ బొడగని. 108
మ. కరుణాసింధుఁడు శౌరి వారిచరము\న్‌ ఖండింపఁగా బంపె స
త్వరితాకంపిత భూమిచక్రము మహోద్యద్విస్ఫులింగ చ్ఛటా
పరిభూతాంబుర శుక్రమున్‌ బహువిధ బ్రహ్మాండభాండ చ్ఛటాం
తర నిర్వక్రముఁ బాలితాఖిల సుధాంధ శ్చక్రముం జక్రము\న్‌.
109
వ. ఇట్లు పంచిన. 110
శా. అంభోజాకర మధ్య నూతన నళిన్యాలింగన క్రీడనా
రంభుండైన వెలుంగుఱేని చెలు వార\న్‌ వచ్చి నీట\న్‌ గుభుల్‌
గుంభ ధ్వానముతోఁ గొలంకువు గలంకం బొందఁగాఁ జొచ్చి దు
ష్టాంభోవర్తి వసించు చక్కటికి డాయంబోయి హృద్వేగమై.
111
శా. భీమంబై తలఁ ద్రుంచి ప్రాణములఁ బాపెం జక్ర మాశుక్రియ\న్‌
హేమక్ష్మాధర దేహముం జకిత వన్యేభేంద్ర సందోహమున్‌
గామ క్రోధన గేహము\న్‌ గరటి రక్తస్రావ గాహంబు ని
స్సీమోత్సాహము వీతదాహము జయశ్రీమోహమున్‌ గ్రాహము\న్‌.
112
వ. ఇట్లు నిమిషస్పర్శంబున సుదర్శనంబు మకరి తల ద్రుంచు నవసరంబున. 113
క. మకర మొకటి రవిఁ జొచ్చెను
మకరము మఱియొకటి ధనదు మాటున డాఁగె\న్‌,
మకరాలయమునఁ దిరిగెడు
మకరంబులు కూర్మరాజు మఱువున కరిగెన్‌.
114
మ. తమముం బాసిన రోహిణీవిభు క్రియ\న్‌ దర్పించి, సంసారదుః
ఖము వీడ్కొన్న విరక్తచిత్తుని గతిన్‌ గ్రాహంబు పట్టూడ్చి, పా
దము లల్లార్చి, కరేణుకావిభుఁడు సౌందర్యంబుతో నొప్పె, సం
భ్రమదాశా కరిణీ కరోజ్ఝిత సుధాంభస్స్నాన విశ్రాంతుఁడై.
115
శా. పూరించె\న్‌ హరి పాంచజన్యముఁ, గృపాంభోరాశి సౌజన్యము\న్‌,
భూరిధ్వాన చలాచలీకృత మహాభూత ప్రచైతన్యము\న్‌,
సారోదార సితప్రభా చకిత పర్జన్యాది రాజన్యము\న్‌,
దూరీభూత విపన్న దైన్యమును, నిర్ధూత ద్విషత్సైన్యము\న్‌.
116
మ. మొఱసె న్నిర్జరదుందుభుల్‌, జలరుహామోదంబులై వాయువుల్‌
దిరిగె\న్‌, బువ్వుల వానజల్లు గురిసె\న్‌, దేవాంగనా లాస్యముల్‌
పరఁగె\న్‌, దిక్కులయందు జీవ జయ ఖేల ధ్యానముల్‌ నిండె, సా
గర ముప్పొంగెఁ దరంగచుంబిత నభోగంగా ముఖాంభోజమై.
117
క. నిడుద యగు కేల గజమును
మడువున వెడలంగఁ దిగిచి మదజలరేఖల్‌
దుడుచుచు మెల్లన పుణుకుచు
నుడిపెన్‌ విష్ణుండు దుఃఖ ముర్వీనాథా!
118
క. శ్రీహరి కర సంస్పర్శను
దేహము దాహంబు మాని ధృతిఁ గరిణీ సం
దోహమును దాను గజపతి
మోహన ఘీంకారశబ్దములతో నొప్పె\న్‌.
119
క. కరమున మెల్లన నివురుచుఁ
గర మనురాగమున మెఱసి కలయంబడుచున్‌
గరి హరికతమున బ్రతుకుచుఁ
గరపీడన మాచరించెఁ గరిణుల మరల\న్‌.
120
సీ. జననాథ! దేవలశాప విముక్తుఁడై పటుతర గ్రాహరూపంబు మాని
ఘనుఁడు హూహూనామ గంధర్వుఁ డప్పుడు తన తొంటి నిర్మలతనువుఁ దాల్చి
హరికి నవ్యయునకు నతిభక్తితో మ్రొక్కి తవిలి కీర్తించి గీతములు వాడి
యా దేవు కృప నొంది యందంద మఱియును వినతశిరస్కుఁడై వేడ్కతోడ
ఆ. దళితపాపుఁ డగుచుఁ దనలోకమున కేఁగె నపుడు శౌరి కేల నంటఁ దడవ
హస్తిలోకనాథుఁ డజ్ఞానరహితుఁడై విష్ణురూపుఁ డగుచు వెలుఁగుచుండె.
121
మ. అవనీనాథ! గజేంద్రుఁ డా మకరితో నాలంబు గావించె, ము\న్‌
ద్రవిళాధీశుఁ డతండు పుణ్యతముఁ డింద్రద్యుమ్న నాముండు, వై
ష్ణవముఖ్యుండు, గృహీత మౌననియతి\న్‌ సర్వాత్ము నారాయణు\న్‌
సవిశేషంబుగఁ బూజ చేసెను మహాశైలాగ్ర భాగంబున\న్‌.
122
మ. ఒకనాఁ డా నృపుఁ డచ్యుతు\న్‌ మనములో నూహింపుచున్‌ మౌనియై
యకలంకస్థితి నున్నచోఁ గలశజుం డ చ్చోటికి\న్‌ వచ్చి లే
వక పూజింపక యున్న రాజుఁ గని నవ్యక్రోధుఁడై 'మూఢ! లు
బ్ధ కరీంద్రోత్తమ యోనిఁ బుట్టు' మని శాపంబిచ్చె భూవల్లభా!
123
క. మునిపతి నవమానించిన
ఘనుఁ డింద్రద్యుమ్నవిభుఁడు గౌంజరయోనిం
జననం బందెను విప్రులఁ
గని యవమానింపఁ దగదు ఘనపుణ్యులకున్‌.
124
క. కరినాథుఁ డయ్యె నాతఁడు
కరులైరి భటాదులెల్ల గజమై యుండి\న్‌
హరి చరణసేవ కతమునఁ
గరివరునకు నధికముక్తి గలిగె నరేంద్రా!
125
ఆ. కర్మతంత్రుఁడగుచుఁ గమలాక్షుఁ గొల్చుచు
నుభయనియతవృత్తి నుండెనేనిఁ
జెడును గర్మమెల్ల శిథిలమై మెల్లనఁ
బ్రబలమైన విష్ణుభక్తి చెడదు.
126
క. చెడుఁగరులు హరులు ధనములుఁ
జెడుదురు నిజసతులు సుతులుఁ జెడు చెనఁటులకు\న్‌
జెడక మను నెఱసుగుణులకుఁ
జెడని పదార్థములు విష్ణుసేవా నిరతుల్‌.
127
వ. అప్పుడు జగజ్జనకుండగు నప్పరమేశ్వరుండు దరహసిత ముఖకమల యగు నక్కమల కిట్లనియె. 128
క. బాలా! నా వెనువెంటను
హేల\న్‌ వినువీథినుండి యేతెంచుచు నీ
చేలాంచలంబుఁ బట్టుట
కాలో నేమంటి నన్ను నంభోజముఖీ!
129
క. ఎఱుఁగుదు తెఱవా! యెప్పుడు
మఱవను సకలంబు నన్ను మఱచిన యెడల\న్‌
మఱుతునని యెఱిఁగి మొఱఁగక
మఱవక మొఱయిడిర యేని మఱి యన్యముల\న్‌.
130
వ. అని పలికిన, నరవింద మందిర యగు నయ్యిందిరాదేవి మందస్మిత చంద్రికా వదనారవింద యగుచు ముకుందున కిట్లనియె. 131
క. దేవా! దేవర యడుగులు
భావంబున నిలిపి కొలుచు పని నాపని గా
కో వల్లభ! యేమనియెద
నీవెంటనె వచ్చుచుంటి నిఖిలాధిపతీ!
132
క. దీనుల కుయ్యాలింపను
దీనుల రక్షింప మేలు దీవనఁ బొందన్‌
దీనావన! నీ కొప్పును
దీనపరాధీన! దేవదేవ! మహేశా!
133
వ. అని మఱియును, సముచిత సంభాషణంబుల నంకించుచున్న పరమ వైష్ణవీరత్నంబును సాదర సరస సల్లాప మందహాస పూర్వకంబుగా నాలింగనంబు గావించి, సపరివారుండై, గంధర్వ సిద్ధ విబుధగణ జేగీయమానుండై, గరుడారూఢుండగుచు, నిజసదనంబునకుం జనియె. అని చెప్పి శుక యోగీంద్రుండిట్లనియె. 134
సీ. నరనాథ! నీకును నాచేత వివరింపఁ బడిన యీ కృష్ణానుభావమైన
గజరాజ మోక్షణ కథ వినువారికి యశము లిచ్చును గల్మషాపహంబు
దుస్స్వప్ననాశంబు దుఃఖసంహారంబుఁ బ్రొద్దుల మేల్కాంచి పూతవృత్తి
నిత్యంబుఁ పఠియించు నిర్మలాత్మకులైన విప్రులకును బహువిభవ మమరు
తే. సంపదలు గల్గుఁ బీడలు శాంతిఁ బొందు సుఖము సిద్ధించు వర్ధిల్లు శోభనములు
మోక్ష మఱచేతిదై యుండు ముదము చేరు ననుచు విష్ణుండు ప్రీతుఁడై యానతిచ్చె.
135
వ. అని మఱియు, నప్పరమేశ్వరుండిట్లని యానతిచ్చె. ఎవ్వరేనియు నపరరాత్రంబున మేల్కాంచి, సమాహిత మనస్కులై, శ్వేతద్వీపంబును, నాకుం బ్రియంబైన సుధాసాగరంబును, హేమనగరంబును, నిగ్గిరికందర కాననంబులను, వేత్ర కీచక వేణులతా గుల్మ సురపాదపంబులను, ఏనును బ్రహ్మయు ఫాలలోచనుండును నివసించి యుండు నక్కొండశిఖరంబులను, కౌమోదకీ కౌస్తుభ సుదర్శన పాంచజన్యంబులను, శ్రీదేవిని, శేష గరుడ వాసుకి ప్రహ్లాద నారదాది ఋషులను, మత్స్య కూర్మ వరాహాద్యవతారంబులను, దదవతారకృత కార్యంబులను, సూర్య సోమ పావకులనుఁ, బ్రణవంబును, ధర్మ తప స్సత్యంబులను, వేదంబును, వేదాంగంబులను, శాస్త్రంబులను, గో భూసుర సాధు పతివ్రతాజనంబులను, జంద్రకాశ్యపజాయా సముదయంబును, గౌరీ గంగా సరస్వతీ కాళిందీ సునందా ప్రముఖ పుణ్యతరంగిణీ నిచయంబును, నమరులను, నమరతరువులను, నైరావతంబును, నమృతంబును, ధ్రువుని, బ్రహ్మర్షి నివహంబును, బుణ్యశ్లోకులైన మానవులను, సమాహిత చిత్తులై తలంచువారలకుఁ బ్రాణావసానకాలంబున మదీయంబగు విమలగతి నిత్తు. అని హృషీకేశుండు నిర్దేశించి, శంఖంబు పూరించి, విహగపరివృఢ వాహనుండై వేంచేసె. విబుధానీకంబు సంతోషించె. అని చెప్పి శుకుండు రాజున కిట్లనియె. 136
క. గజరాజ మోక్షణంబును
నిజముగఁ బఠియించునట్టి నియతాత్ములకు\న్‌
గజరాజవరదుఁ డిచ్చును
గజతురగ స్యందనములుఁ గైవల్యంబు\న్‌.
137
క. తామసు తమ్ముఁడు రైవత
నామకుఁడై వెలసె మనువు నలువుర మీఁద\న్‌
భూమికిఁ బ్రతివింధ్యార్జున
నామాదులు నృపులు మనువు నందనులు నృపా!
138
సీ. మునులు హిరణ్యరోముఁడు నూర్ధ్వబాహుండు వేదశీర్షుండును వీరు మొదలు
నమరులు భూతరయాదులు శుభ్రుని పత్ని వికుంఠాఖ్య పరమ సాధ్వి
యా యిద్దఱకుఁ బుత్రుఁడై తనకళలతో వైకుంఠుఁడనఁ బుట్టి వారిజాక్షుఁ
డవనిపై వైకుంఠ మనియెడి లోకంబుఁ గల్పించె నెల్లలోకములుఁ మ్రొక్క
తే. రమ యెదుర్కోలు చేకొనె రాజముఖ్య! తదనుభావ గుణంబులుఁ దలఁప దరమె?
యీ ధరారేణు పటలంబు నెఱుఁగవచ్చుఁ గాని రాదయ్య హరి గుణగణము సంఖ్య.
139
వ. తదనంతరంబ. 140
సీ. చక్షుస్తనూజుండు చాక్షుషుండను వీరుఁ డాఱవ మనువయ్యె నవనినాథ!
భూమీశ్వరులు పురుః పురుష సుద్యుమ్నాదు లాతని నందను లమరవిభుఁడు
మంత్రద్యుమాఖ్యుఁ డమర్త్యు లాప్యాదికు లా హవిష్మ ద్వీరకాది ఘనులు
మునులందు విభుఁడు సంభూతికి వైరాజునకుఁ బుట్టి యజితుండు నాఁగ నొప్పె
ఆ. నతఁడ కాఁడె కూర్మమై మందరాద్రిని నుదధిజలములోన నుండి మోసె
నతఁడు సువ్వె దివిజు లర్థింప నమృతాబ్ధిఁ ద్రచ్చి యిచ్చె నా సుధారసంబు.
141
వ. అని పలికినం, బరీక్షిన్నరేంద్రుండు మునీంద్రున కిట్లనియె. 142
మ. విను ము న్నేటికిఁ ద్రచ్చె పాలకడలి\న్‌ విష్ణుండు కూర్మాకృతి\న్‌
వనధిం జొచ్చి యదెట్లు మోసెఁ బలు కవ్వంబైన శైలంబు దే
వనికాయం బమృతంబు నెట్లు వడసెన్‌ వారాశి నేమేమి సం
జనితంబయ్యె మునీంద్ర! చోద్యము గదా సర్వంబుఁ జెప్పంగదే.
143
క. అప్పటనుండి బుధోత్తమ!
చెప్పెదు భగవత్కథా విశేషంబులు నా
కెప్పుడు దనివి జనింపదు
సెప్పఁగదే చెవులు నిండ శ్రీహరికథలన్‌.
144
వ. అని మఱియు నడుగంబడినవాఁడై యతని నభినందించి, హరిప్రసంగంబు చెప్ప నుపక్రమించె. అని సూతుండు ద్విజుల కిట్లనియె. అట్లు శుకుండు రాజుం జూచి. 145
క. కసిమసఁగి యసురవిసరము
లసిలతిలక సురల నెగువ నసువులు వెడలం
జసచెడిరి పడిరి కెడసిరి
యసమసమర విలసనముల ననువెడలి నృపా!
146
క. సురపతి వరుణాదులతో
సురముఖ్యులు కొంద ఱరిగి సురశైలముపై
సురనుతుఁడగు నజుఁ గని యా
సురదుష్కృతిఁ జెప్పిరపుడు సొలయుచు నతులై.
147
క. దుర్వాసుశాపవశమున
నిర్వీర్యత జగములెల్ల నిశ్శ్రీకములై
పర్వతరిపుతోఁ గూడ న
పర్వములై యుండె హత సుపర్వావళులై.
148
ఆ. నెలవు వెడలియున్న నిస్తేజులైనట్టి
వేల్పుగములఁ జూచి వేల్పు పెద్ద
పరమపురుషుఁ దలఁచి ప్రణతుఁడై సంఫుల్ల
పద్మ వదనుఁ డగుచుఁ బలికెఁ దెలియ.
149
క. ఏనును మీరును గాలము
మానవ తిర్య గ్లతా ద్రుమ స్వేదజముల్‌
మానుగ నెవ్వని కళలము
వానికి మ్రొక్కెదము గాక వగవఁగ నేలా?
150
క. ఆద్యుండు రక్షకుండు న
సాధ్యుఁడు మాన్యుండు లోక సర్గ త్రాణాం
తాద్యాదు లొనర్చు నతం
డాద్యంత విధానములకు నర్హుఁడు మనకు\న్‌.
151
క. వరదునిఁ బరము జగద్గురుఁ
గరుణాపరతంత్రు మనము గనుఁగొన దుఃఖ
జ్వరములు చెడు నని సురలకు
సరసిజజని చెప్పి యజితు సదనంబునకు\న్‌.
152
వ. తానును, దేవతాసమాహంబును నతిరయంబునఁ జని, గానంబడని యవ్విభు నుద్దేశించి, దైవికంబులగు వచనంబుల నియతేంద్రియుఁడై యిట్లని స్తుతియించె. 153
సీ. ఎవ్వని మాయకు నింతయు మోహించుఁ దఱిమి యెవ్వనిమాయ దాఁటరాదు
తనమాయ నెవ్వఁ డింతయును గెల్చినవాఁడు నెవ్వని బొడగాన రెట్టిమునులు
సర్వభూతములకు సమవృత్తి నెవ్వఁడు చరియించుఁ దనచేత జనితమైన
ధరణి పాదములు చిత్తము సోముఁ డగ్ని ముఖంబును గన్నులు కమలహితులు
తే. చెవులు దిక్కులు రేతంబు సిద్ధజలము మూఁడుమూర్తుల పుట్టిల్లు మొదలినెలవు
గర్భ మఖిలంబు మూర్ధంబు గగన మగుచు మలయు నెవ్వని వాని నమస్కరింతు.
154
వ. మఱియు, నెవ్వని బలంబున మహేంద్రుండును, ప్రసాదంబున దేవతలును, గోపంబున రుద్రుండును, బౌరుషంబున విరించియు, నింద్రియంబులవలన వేదంబులును మునులును, మేఢ్రంబునఁ బ్రజాపతియు, పక్షంబున లక్ష్మియు, ఛాయవలనఁ బితృదేవతలును, స్తనంబులవలన ధర్మంబును, బృష్ఠంబువలన నధర్మంబును, శిరంబువలన నాకంబును, విహాసంబువలన నప్సరోజనంబులును, గుహ్యంబువలన బ్రహ్మంబును, ముఖంబువలన విప్రులును, భుజంబువలన రాజులును (బలంబును), నూరువులవలన వైశ్యులును (నైపుణ్యంబును), పదంబులవలన శూద్రులును (అవేదంబును), అధరంబు వలన లోభంబును, నుపరి రదచ్ఛదంబువలనఁ బ్రీతియుఁ, నాసాపుటంబువలన ద్యుతియు, స్పర్శంబునఁ గామంబును, భ్రూయుగళంబున యమంబును, బక్షంబునఁ గాలంబును సంభవించె, నెవ్వని యోగ మాయా విహితంబులు ద్రవ్య వయః కర్మ గుణ విశేషంబులు, చతుర్విధ భూత సర్గం బెవ్వని యాత్మతంత్రంబు, నెవ్వని వలన సిద్ధించి, లోకంబులును లోకపాలురుం బ్రతుకుచుందురు, పెరుఁగుచుందురు, దివిజులకు నాయువు బలంబునై,జగంబులకు నీశుండై, పరమ మహాభూతి యగు నప్పరమేశ్వరుండు మాకుం బ్రసన్నుండగుఁ గాక! అని మఱియును. 155
క. మొదల జల మిడిన భూజము
దుది నడుమను జల్లఁదనము దొరఁకొను మాడ్కిన్‌
మొదలను హరికిని మ్రొక్కిన
ముదమందుదు మెల్ల వేల్పుమూఁకలు నేమున్‌.
156
క. ఆపన్నులగు దిదృక్షుల
కో పుణ్య! భవన్ముఖాబ్జ మొయ్యన తఱితోఁ
బ్రాపింపఁ జేయు సంపద
నో పరమదయానివాస! యుజ్జ్వలతేజా!
157
వ. అని యిట్లు దేవగణసమేతుండై యనేక విధంబులఁ గీర్తింపుచునున్న పరమేష్ఠి యందుఁ గరుణించి, దయాగరిష్ఠుండగు విశ్వగర్భుం డావిర్భవించె. 158
మ. ఒక వేయర్కులు గూడి గట్టికరువై యుద్యత్ప్రభాభూతితో
నొకరూపై చనుదెంచుమాడ్కి హరి దా నొప్పారె; నావేలుపుల్‌
వికలాలోకనులై, విషణ్ణమతులై, విభ్రాంతులై మ్రోలఁ గా
నక శంకించిరి కొంతప్రొద్దు; విభుఁ గానం బోలునే వారికిన్‌.
159
వ. అప్పుడు. 160
సీ. హార కిరీట కేయూర కుండల పాదకటక కాంచన రత్న కంకణాది
కౌస్తుభోపేతంబుఁ గౌమోదకీ శంఖ చక్ర శరాసన సంయుతంబు
మరకతశ్యామంబు సరసిజనేత్రంబు కర్ణాభరణ కాంతి గండయుగము
కలిత కాంచనవర్ణ కౌశేయవస్త్రంబు శ్రీ వనమాలికా సేవితంబు
ఆ. నై మనోహరణంబునై దివ్యసౌభాగ్యమైన యతనిరూపు హర్ష మెసఁగఁ
జూచి బ్రహ్మ హరుఁడు సురలును దానును బొంగి నమ్రు లగుచుఁ బొగడఁ దొడఁగె.
161
క. జనన స్థితి లయ దూరుని
మునినుతు నిర్వాణసుఖసముద్రుని సుగుణుం
దనుతనునిఁ బృథులబృథులుని
ననఘుఁడగు మహానుభావు నభినందింతున్‌.
162
క. పురుషోత్తమ! నీరూపము
పరమశ్రేయంబు భువనపంక్తుల కెల్లన్‌
స్థిర వైదికయోగంబున
వరుసను నీయందుఁ గానవచ్చెను మాకున్‌.
163
క. మొదలును నీలోఁ దోఁచెను
దుదియు న్నటఁ దోఁచె నడుము దోఁచెను నీవే
మొదలు నడుము దుది సృష్టికిఁ
గదియఁగ ఘటమునకు మన్ను గతి యగు మాడ్కిన్‌.
164
క. నీ మాయచేత విశ్వము
వేమాఱు సృజింతు వనుచు విష్ణుఁడ వనుచున్‌
ధీమంతులు గుణపదవిని
నేమంబున సగుణుఁడైన నినుఁ గాంతు రొగిన్‌.
165
ఆ. అన్న మవని యందు నమృతంబు గోవుల
యందు వహ్ని సమిధలందు నరులు
యోగవశతఁ బొందు నోజను బుద్ధిచే
నగుణు నిన్నుఁ గాంతు రాత్మవిదులు.
166
మత్తకోకిల. పట్టులేక బహుప్రకార విపన్న చిత్తులమైతి మే
మెట్టకేలకు నిన్నుఁ గంటి మభీప్సితార్థము వచ్చెఁ బె\న్‌
వెట్టయైన దవానలంబుల వేఁగు నేనుఁగు మొత్తముల్‌
నిట్ట లేచిన గంగలోపల నీరు గాంచిన చాడ్పునన్‌.
167
మత్తకోకిల. నీకు నేమని విన్నవింతుము నీవు సర్వమయుండవై
లోకమెల్లను నిండి యుండఁగ లోకలోచన! నీ పదా
లోకనంబు శుభంబు మాకును లోకపాలకు లేను నీ
నాకవాసులు నీవ వహ్నిఁ దనర్చు కేతు తతిక్రియ\న్‌.
168
వ. అని కమలసంభవ ప్రముఖులు వినుతిచేసిరి. అని చెప్పి నరేంద్రునకు శుకుండిట్లనియె. 169
శా. ఈ రీతిం జతురాననాది నుతుఁడై యేపార జీమూతగం
భీరంబైన రవంబునం బలికె సంప్రీతాత్ముఁడై యీశ్వరుం
డా రోమాంచితకాయుల న్నవవిముక్తాపాయుల\న్‌ శ్రేయులం
బ్రారబ్ధోగ్ర మహార్ణవోన్మథన వాంఛానల్పుల\న్‌ వేల్పుల\న్‌.
170
క. ఓ నలువ! యో సురేశ్వర!
యో నిటలతటాక్ష! యో సురోత్తములారా!
దానవులతోడ నిప్పుడు
మానుగఁ బోరామి గలిగి మనుటే యొప్పు\న్‌.
171
వ. అది యెట్లంటిరేని. 172
క. ఎప్పుడు దనకును సత్త్వము
చొప్పడు నందాఁక రిపులఁ జూచియుఁ దన మైఁ
గప్పికొని యుండవలయు
న్నొప్పుగ నహి మూషకమున కొదిఁగిన భంగి\న్‌.
173
క. అమృతోత్పాదన యత్నము
విమలమతిం జేయుటొప్పు వేల్పులు వినుఁడీ
యమృతంబుఁ ద్రావి జంతువు
లమృతగతిం బ్రతుకుచుండు నాయుర్వృద్ధి\న్‌.
174
సీ. పాలమున్నీటిలోపల సర్వతృణ లతౌషధములు దెప్పించి చాల వైచి
మందరశైలంబు మంథానముగఁ జేసి తనర వాసుకిఁ దరిత్రాడు సేసి
నా సహాయంబున నలి నందఱును మీరు తరువుఁడు వేగ నతంద్రు లగుచు
ఫలము మీదయ్యెడు బహుళదుఃఖంబులఁ బడుదురు దైత్యులు పాపమతులు
ఆ. అలసటయును లేక యఖిలార్థములు గల్గు విషధిలోన నొక్క విషము పుట్టుఁ
గలఁగి వెఱవ వలదు కామరోషంబులు వస్తుచయమునందు వలదు చేయ.
175
వ. అని యుపదేశించి. 176
క. అంతాదిరహితుఁ డచ్యుతుఁ
డంతర్ధానంబు నొందె నజ ఫాలాక్షుల్‌
సంతోషంబునఁ దమ తమ
కాంతాలయములకుఁ జనిరి గౌరవ మొప్పన్‌.
177
క. కయ్యంబు సేయ నొల్లక
నెయ్యంబున నతులు వెట్టి నిర్జరనికరం
బియ్యప్పనములు వెట్టుచుఁ
దియ్యంబునఁ గొల్చె బలిని దేవద్వేషి\న్‌.
178
క. పస చెడి తనకును వశమై
సుసరముతోఁ గొల్చుచున్న సురసంఘముల\న్‌
గసిమసఁగి చంపఁ బూనిన
నసురుల వారించె బలియు నతి నయయుక్తి\న్‌.
179
వ. అట్లు వారించి, వైరోచని రాక్షససముదయంబున కిట్లనియె. 180
క. పగవారు శరణుచొచ్చిన
మగతనములు నెఱపఁ దగదు మగవారలకు\న్‌
దగు సమయ మెఱుఁగవలదే
మగఁటిమి పాటింపవల దమర్త్యులతోడ\న్‌.
181
వ. అని పలికి, కొలువుకూటంబున నసురనికర పరివృతుండై, నిఖిల లోక రాజ్య లక్ష్మీ సహితుండై, యఖిల విబుధ వీర విజయాహంకార నిజాలంకారుండై, సుఖంబునఁ గొలువున్న విరోచన నందనుం గని, శచీవిభుం డుత్తమసచివుండునుం బోలె సాంత్వవచనంబుల శాంతిం బొందించి, పురుషోత్తమ శిక్షితంబైన నీతిమార్గంబున శంబరునికిం బ్రియంబు సెప్పి, యరిష్టనేమి ననునయించి, త్రిపురవాసులగు దానవుల నొడంబఱిచి, జంభుని సమ్మతంబు చేసికొని, హయగ్రీవుని విగ్రహంబు మాన్చి, నముచి తారక బాణాదులతో సఖ్యంబు నెఱపి, విప్రచిత్తికిఁ బొత్తు హత్తించి, శకుని విరోచన ప్రహేతులకుఁ బోరామి సూపి, మయ మాలి సుమాలి ప్రముఖులకు మైత్రి యెఱింగించి, కుంభ నికుంభులకు సౌజన్యంబు గైకొలిపి, పౌలోమ కాలకేయ నివాతకవచాదుల యెడ బాంధవంబు ప్రకటించి, వజ్రదంష్ట్రికి వశుండై, యితర దానవ దైత్య సమూహంబువలన నతి స్నేహంబు సంపాదించి, మనకు నక్కచెలియండ్ర బిడ్డలకు నొడ్డారంబులేమిటికి? ఏకకార్య పరత్వంబున నడ్డంబులేక బ్రతుకుదము. అన్యోన్య విరోధంబు లేల? తొల్లి యన్యోన్య విరోధంబున నలంగితిమి. ఇదిమొదలు దనుజ దివిజ సముదయంబులకు రాజు విరోచననందనుండ. మనమందఱ మతనిపంపు సేయంగలవారము. ఉభయకులంబును వర్ధిల్లునట్టి యుపాయం బెఱింగింతు. అని యమృతజలధి మథన ప్రారంభ కథనంబు దెలియం జెప్పి, అట్లు సురాసుర యూధంబులు బలారాతి బలి ప్రముఖంబులై, పరమోద్యోగంబున సుధా సంపాదనాయత్త చిత్తులై, సఖ్యంబు నొంది, మందగమనంబున మందరనగంబునకుం జని. 182
సీ. వాసవు వర్ధకి వాఁడిగాఁ జఱచిన కుద్దాలముఖములఁ గొంత ద్రవ్వి
ముసలాగ్రములు సొన్పి మొదలిపాఁ తగలించి దీర్ఘపాశంబులఁ దిండుసుట్టి
పెకలించి బాహులఁ బీడించి కదలించి పెల్లార్చి తమ తమ పేరు వాడి
పెఱికి మీఁదికి నెత్తి పృథులహస్తంబులఁ దలల భుజంబులఁ దరలకుండ
తే. నాని మెల్లన కుఱుతప్పు టడుగు లిడుచు భార మధికంబు మఱవకఁ బట్టుఁ డనుచు
మందరనగంబుఁ దెచ్చి రమందగతిని దేవదైత్యులు జలరాశి తెరువు వట్టి.
183
క. మందరము మోప నోపమి
నందఱిపైఁ బడియె నదియు నతిచోద్యముగాఁ
గొందఱు నేలం గలసిరి
కొందఱు నుగ్గైరి చనిరి గొందఱు భీతి\న్‌.
184
క. ఏలా హరికడ కేగితి
మేలా దొరఁకొంటి మధికహేలన శైలో
న్మూలనము చేసి తెచ్చితి
మేలా పెక్కండ్రు మడిసి రేలా నడుమన్‌.
185
క. ఏటికి మముఁ బనిపంచె
న్నేటికి మనబోఁటివారి కింతలు పనులిం
కేటికి రాఁడు రమేశ్వరుఁ
డేటి కుపేక్షించె మఱవ నేటికి మనల\న్‌.
186
వ. అని కులకుధర పతనజన్యం బగు వేదన సహింపనోపక, పలవించుచున్న దివిజ దితిజుల భయంబు మనంబున నెఱింగి, సకలవ్యాపకుండగు హరి తత్సమీపంబున. 187
మ. గరుడారోహకుఁడై గదాదిధరుఁడై కారుణ్యసంయుక్తుఁడై
హరికోటి ప్రభతో నొహో వెఱకుఁడీ యంచుం బ్రదీపించి త
ద్గిరిఁ గేల న్నొవకుండ, గందుకము మాడ్కి\న్‌ బెట్టెఁ బక్షీంద్రుపైఁ
గరుణాలోకసుధ\న్‌ సురాసురుల ప్రాణంబుల్‌ సమర్థింపుచు\న్‌.
188
క. వారలు గొలువఁగ హరియును
వారిధి దరి కరుగు మనఁగ వసుధాధరము\న్‌
వారిజనయనునిఁ గొంచు న
వారితగతిఁ జనియె విహగవల్లభుఁ డఱుత\న్‌.
189
క. చని జలరాశి తటంబున
వనజాక్షుని గిరిని డించి వందనములు స
ద్వినతులు సేసి ఖగేంద్రుఁడు
పనివినియెను భక్తి నాత్మభవనంబునకు\న్‌.
190
వ. అప్పుడు. 191
సీ. భూనాథ! వినవయ్య భోగీంద్రు వాసుకిఁ బిలిపించి యతనికిఁ బ్రియము సెప్పి
ఫలభాగ మీ నొడఁబడి సమ్మతునిఁ జేసి మెల్లనఁ జేతుల మేను నిమిరి
నీవ కా కెవ్వరు నేర్తు రీ పని కియ్యకొమ్మని యతనిఁ గైకోలు వడసి
కవ్వంపుఁగొండ నిష్కంటకంబుగఁ జేసి ఘర్షించి యతని భోగంబుఁ జుట్టి
ఆ. కడఁగి యమృతజలధిఁ గలశంబుఁ గావించి త్రచ్చు న చ్చలమునఁ దలఁపు లమర
బద్ధవస్త్రకేశ భారులై యీ రెండు గములవారు తరువఁ గదిసి రచట.
192
వ. తదనంతరంబ. 193
క. హరియును దేవానీకము
నురగేంద్రుని తలలు పట్ట నుద్యోగింప\న్‌
హరిమాయా పరవశులై
సురవిమతులు గూడి పలుకఁజొచ్చిరి కడిమి\న్‌.
194
మత్తకోకిల. స్వచ్ఛమైన ఫణంబు మీరలు చక్కఁ బట్టి మథింపఁగాఁ
బుచ్ఛ మేటికి మాకుఁ బట్టఁగఁ బూరుషత్వము గల్గి మే
మచ్ఛమైన తపోబలాధ్యయనాన్వయంబుల వారమై
యిచ్ఛయింతుమె తిచ్ఛవృత్తికి నిండు మాకు ఫణాగ్రముల్‌.
195
వ. అని పలుకు దనుజులం జూచి. 196
క. విస్మయముఁ బొంది దానవ
ఘస్మరుఁ డహిఫణము విడువఁ గైకొని యసురుల్‌
విస్మితముఖులై యార్చి ర
విస్మేరతఁ గొనిరి సురలు వీఁక\న్‌ దోఁక\న్‌.
197
వ. ఇట్లు సమాకర్షణ స్థాన భాగ నిర్ణయంబు లేర్పఱుచుకొని, దేవతలు పుచ్ఛంబును, పూర్వదేవతలు ఫణంబులం బట్టి, పయోరాశి మధ్యంబునం బర్వతంబు వెట్టి, పరమాయత్త చిత్తులై, యమృతార్థంబు ద్రచ్చుచున్న సమయంబున. 198
క. విడు విడుఁడని ఫణి పలుకఁగఁ
గడుభరమున మొదలఁ గుదురు గలుగమి వెడఁగై
బుడబుడ రవమున నఖిలము
వడవడ వణఁకఁగ మహాద్రి వనధి మునింగె\న్‌.
199
ఉ. గౌరవమైన భారమునఁ గవ్వపుఁ గొండ ధరింపలేక దో
స్సారవిహీనులై యుభయసైనికులు\న్‌ గడు సిగ్గుతో నకూ
పారతటంబునం బడిరి పౌరుషముం జెడి పాండవేయ! యె
వ్వారికి నేరఁబోలు బలవంతపు దైవము నాక్రమింపఁగ\న్‌.
200
క. వననిధి జలముల లోపల
మునిఁగెడి గిరిఁ జూచి దుఃఖమునఁ జింతాబ్ధిన్‌
మునిఁగెడి వేల్పులఁ గనుఁగొని
వనజాక్షుఁడు వార్ధి నడుమ వారలు సూడన్‌.
201


1 కామెంట్‌: